***Opgepast. Bevat spoilers. Lees eerst het boek Buat***
De brief van Johan de Witt aan Wendela Bicker in dit hoofdstuk is curieus. Er is van 23 oktober 1665 namelijk geen persoonlijke brief van Johan aan zijn vrouw overgeleverd. Dat zo’n brief heeft bestaan wordt duidelijk uit de wél bewaard gebleven brief van Wendela aan Johan d.d. 28 oktober 1665 (zie volgende toelichting, hoofdstuk 33). Daaruit blijkt dat Johan zowel op 22 als 23 oktober een brief aan zijn echtgenote geschreven heeft. Omdat die brieven er (hoogstwaarschijnlijk[1]) niet meer zijn, heb ik hem gereconstrueerd. Ik volg de vaste punten die in dit soort brieven aan de orde kwamen (zie https://buat.substack.com/p/buat-hoofdstuk-31) Alle gegevens zijn aan andere brieven van Johan uit die week ontleend.
Voor de toon en stijl heb ik me gebaseerd op de brief van 5 augustus 1665 van Johan aan Wendela (https://buat.substack.com/p/buat-hoofdstuk-16). De aanhef ‘Alderliefste’ komt daar vandaan. De mededeling over de harde wind en het voornemen om naar Duins te varen komen uit de brieven van Johan aan neef Vivien (d.d. 18 oktober en 23 oktober). Johan had de neiging om dat soort gegevens met zijn vrouw te delen, zonder al te diep erop in te gaan. Ik vermoed dat hij wilde tonen dat hij haar serieus nam.
Ook de locatie komt uit de brieven aan Vivien. Johan lag met het schip de Hollandia voor de monding van de rivier naar Londen. (Hij moet hier al gedacht hebben aan de Tocht naar Chatham, maar dat die gedachte zal hij wijselijk niet met zijn vrouw hebben gedeeld.)
De mededeling over zijn nachtrust is afkomstig uit de brief van 5 augustus, net als de nadruk op het vertrouwen in God (zie ook: https://buat.substack.com/p/buat-hoofdstuk-10, waar ik exact dezelfde manier van werken heb toegepast).
De groeten van Michiel de Ruyter
Op het eind zendt Johan zijn vrouw de gebiedenisse van Michiel de Ruyter. Die toevoeging is onwaarschijnlijk: De Ruyter was met zijn vrouw Anna van Gelder nog niet bij Johan de Witt en zijn vrouw langsgeweest en zo’n groet zou als onwelvoeglijk beschouwd worden. Voor ons, moderne lezers, is het een signaal dat De Witt en De Ruyter het goed met elkaar konden vinden en dat ze een vriendschappelijke band hadden opgebouwd en daarom voelt het natuurlijk aan. Die informatie vond ik belangrijker dan de vraag of het wérkelijk had plaatsgevonden.
De Hollandia en de Zeven Provinciën
De Zeven Provinciën
Het schip de Hollandia was spiksplinternieuw. Het was in 1665 gebouwd in opdracht van de Amsterdamse admiraliteit[2]. Michiel de Ruyter was de eerste gebruiker. Toen de slagvaardiger Zeven Provinciën[3] beschikbaar kwam, kreeg De Ruyter, na wat geharrewar, in 1666 de Zeven provinciën en ging de Hollandia naar… Cornelis Tromp, over wie later meer. In de koepelzaal van Trompenburgh is het schip afgebeeld.
De Hollandia
[1] Mocht iemand nog een brief van Johan de Witt in zijn bezit hebben, meld dat dan bij mij. Ik koop hem graag. Soms duikt er nog wel eens eentje op in particulier bezit.
[2] https://nl.wikipedia.org/wiki/Hollandia_(vlaggenschip)
[3] https://marineschepen.nl/schepen/de-zeven-provincien-1665.html